Kömür, tarih öncesi çağlardan kalma bitkilerin kalıntılarından meydana gelen karbondan oluşmuştur. Kömür, büyük miktarda ısı yayarak çok kolay yanar ve dünyanın en önemli enerji kaynaklarından biri olarak kabul edilir.
Kömür Nedir? Kömür, petrol ve gaz gibi bir fosil yakıttır. Petrol ve gaz canlı organizmaların kalıntılarından, kömür ise, tarih öncesi ormanlarda çürümüş bitkilerin kalıntılarından meydana gelir. Bu kalıntılar, üzerlerindeki kaya katmanlarıyla sıkıştırılıp değiştirilmiştir.
Kömür genellikle siyah renktedir, ancak bazen kahverengimsi siyah bir renk olarak ortaya çıkar. Kömürdeki temel bileşen karbondur. Ayrıca değişen yüzdelerde hidrojen, kül, azot, kükürt ve su gibi başka maddeler de bulunur.
Kömürlerin her biri farklı miktarlarda karbon içerir: Antrasit, taşkömürü ve linyit. Antrasit, yüzde 95’i karbondan oluştuğu için, en değerli kömür türüdür. Taşkömürünün yüzde 70’i, linyitin yüzde 50’sinden az bir kısmı karbondur. Kömürlerin büyük bölümü, yerin altındaki damarlardan çıkarılır.
Kömür Çeşitleri
Antrasit, en sert kömür türüdür. Yandığında, diğer kömür türlerinden daha fazla ısı yayar. Antrasitin yüzde 95’i karbondur. En yüksek oranda karbon içerir. Dünya kömürünün sadece küçük bir kısmı antrasittir.Isınmadan çok kimyasal reaksiyonlarda indirgeyici olarak kullanılır.
Diğer bir karbon türü kurşun kalemlerde kullanılan grafittir. Grafit elmas gibi kristal yapıdadır ama kristalleri farklı biçimdedir. Grafit yapay olarak da hazırlanabilir ve bunun için kok kömürünün çok yüksek sıcaklıklarda işlenmesi gerekir. Grafit çok yüksek sıcaklıklara dayanabilir.
Kömürün en düşük seviyesi olan linyit, kahverengiden siyaha kadar renklerdedir ve genellikle büyük oranda nem içerir. Havada parçalanır, kendiliğinden yanmaya eğilimlidir ve kömürler arasında en fazla dumanı üretir.
Taş Kömürü yüksek kalorili bir kömürdür. Taş kömüründe elde edilen enerji linyitten daha fazladır. Evlerde çok fazla kullanılmaz çünkü linyite göre daha pahalıdır. Maden kömürü olarak bilinir. Antrasit ile linyit arasında yer alan bir kömür türüdür. Türkiye’de Zonguldak bölgesinde çıkarılır.
Ağacın havasız ortamda yavaş yavaş kısmen yakılmasıyla elde edilen odun kömürü siyah barut üretiminde ve metallerin sert yüzeylerinin kaplanmasında kullanılır. Meşe odunu kullanılarak oluşur.
Taş kömürünün havasız ortamda, bütün uçucu bileşenlerinin giderildiği yüksek sıcaklıklara kadar ısıtılmasıyla elde edilen özellikle bazı önemli ya da önemsiz işlemlerinde kullanılan malzemeye ise kok kömürü denir.
Kömürün Kullanım Alanları
Kömür, 18. yüzyılın sonundaki Endüstri Devrimi’nde ana yakıt olmuştur. Buharlı motorlar kömürle çalışırdı ve kömür demir ve çelik yapımında kullanılırdı. Bugün çıkarılan kömürün büyük bölümü, elektrik üretimi için elektrik santrallerinde kullanılıyor. Kömürle çalışan elektrik santralleri, kömür yandığında oluşan kurumları ve diğer pislikleri tutmak için filtreler ve başka aletler kullanmakta.
Kömür, bir odada ısıtıldıktan sonra gaz, yağ ve katran salar. Daha sonra bu gaz yakıt olarak kullanılabilir. Yağ ve katran, boya, parfüm ve suni lif gibi ürünlerin yapımında kullanılabilen kimyasallar içerir. Geride kalan katı koktur. Bu, dumansız yakıt olarak ve demir yapımında kullanılır.
Kömür madenciliği endüstrisi, her yıl 4-5 milyon tondan fazla kömür çıkarır. Kömürün en büyük tüketici ve ithalatçısı Çin’dir . Çin, dünya kömürünün neredeyse yarısını çıkarıyor. Bilinen rezervlerden çıkarılabilecek kömür miktarı 1.200 milyar tondur.
Kömürün İşlenmesi
Arazinin koşullarına ve kömür damarının ne kadar derinde olduğuna bağlı olarak farklı maden çıkarma teknikleri kullanılır. Derin tortulara dikey şaftlarla erişilir ve kömür damarının içine yatay tüneller kazılır. Yüzeye yakın kömür tortuları, eğimli, açık döküm ve yamaç madenlerinden çıkarılır. Bunların İnşası, şaft madenlerden daha az masraflıdır.
Kaynak : https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6m%C3%BCr
