“Plastik” kelimesi, Yunanca plastikos kelimesinden gelir, yani şekillendirilebilir veya kalıplanabilir anlamındadır.
Plastikler, kolaylıkla esnetilebilen ya da şekil verilebilen maddelerdir. Plastikler, doğal gaz, petrol, kömür, mineraller ve bitkiler gibi doğada bulunan malzemelerden elde edilir.
İlk plastikler doğadaki maddelerden yapıldı. Kauçuk ağacından elde edilen kauçuğun aslında plastik olduğunu biliyor muydunuz?
Çoğu plastik doğal gaz, petrol ve kömürde kolayca bulunabilen hidrokarbonlardan yapılabilir.
Plastikler, bir polimer türüdür. Selüloit gibi ilk plastikler, doğal yollarla var olan polimerlerden yapılmıştır.
Tamamı plastik ilk sentetik plastik, 1907‘de ABD’li kimyacı Leo Baekeland tarafından icat edilen Bakelite’tir. O zamandan beri yüzlerce farklı plastik üretilmiştir.
Plastikler genel olarak hafiftir ve önemli derecede dayanıklılık gösterir. Plastikler, görünüş olarak sınırsız şekil veya köpükler halinde kalıplanabilir, ekstrüde edilebilir, dökülebilir ve üflenebilir. Birçok kaplama türü, sızdırmazlık maddesi ve yapıştırıcı da aslında plastiktir.
Plastiklerin özellikleri, kullanım alanlarını belirler. Katı ya da esnek olabilirler, renklendirilebilir, şekil alabilirler. Plastikler, iyi elektrik izolatörleridir ve çoğu kimyasal saldırılara dirençlidir.
| Plastik Çeşitleri
Plastiklerin hepsi ısıtıldığında aynı etkiyi vermez. Termoplastik adı verilen diğer plastikler ısıtıldığında yumuşar. Polietilen bir termoplastiktir.
Termoset adı verilen diğer plastikler ısıtıldığında yumuşar. Üretim sırasında bir şekil aldıklarında bir daha şekilleri değiştirilemez. Elektrik prizleri termosetlerden yapılmıştır. Bu yüzden içlerindeki teller çok ısınsa bile erimez.
Şişeler ve diğer içi boş objeler, üfleme kalıp plastikten yapılır. Isıtılan plastik kalıbın içine hava üflenerek, dış yüzeye doğru zorlanır.
Ekstrüzyon kalıp, plastik kağıt yapımında kullanılır. Plastik parçacıkları ısıyla karıştırılıp yumuşatılır. Daha sonra mekanik vidayla açıklıktan dışarı zorlanır.
| Plastik Örnekleri
Plastikler genellikle kimyasal formüllerinin kısaltmalarıyla anılır:
Polietilen tereftalat : PET veya PETE
Yüksek yoğunluklu polietilen: HDPE
Polivinil klorür: PVC
Polipropilen: PP
Polistiren: PS
Düşük yoğunluklu polietilen: LDPE
| Plastiklerin Özellikleri
# Plastikler genellikle katıdır . Amorf katılar, kristalli katılar veya yarı kristalli katılar (kristalitler) olabilirler.
# Plastikler genellikle ısı ve elektrik iletkenliğinde zayıftırlar. Çoğu, yüksek dielektrik dayanımına sahip yalıtkanlardır.
# Camsı polimerler sert olma eğilimindedir (örneğin polistiren). Bununla birlikte, bu polimerlerin ince tabakaları film olarak kullanılabilir (örneğin polietilen).
# Neredeyse tüm plastikler gerildiklerinde uzama gösterir ve gerilme giderildikten sonra eski haline dömez. Buna “sürünme” denir.
# Plastikler, yavaş bir bozulma hızıyla dayanıklı olma eğilimindedir.
| Çevresel Konular
Plastiklerin kimyasal direnci, birçok kullanım alanı için iyi bir özelliktir. Bu direnç, çöp alanlarında bir sorun yaratır. Tahta, kâğıt ve doğal liflerin çürümesine yol açan bakteri, çoğu plastiği kıramaz. Sonuç olarak, plastik maddeler arazilerde dönüştürülemeden kalır.
Bilim adamları bakterilere ayrışabilen plastikler geliştirmekte. Bunların bazıları bitki maddelerine dayanır. Buna karşın, mümkün olduğu kadar fazla plastiği yeniden dönüştürmek plastiklerin arazilerde birikmesini engellemenin en pratik yoludur.
Üretilen plastiğin yaklaşık üçte biri ambalaj yapımında kullanılmaktadır. Diğer bir üçte biri, dış cephe kaplaması ve boru için kullanılır.
Kaynak: Thoughtco
